SISTEMI ZA GAŠENJE POŽARA
Sistemi za gašenje požara je zajednički naziv za sisteme koji koriste različite medije kako bi ograničili ili ugasili požar u štićenom prostoru. Ovi mediji mogu biti u obliku tečnosti, gasa ili čvrste materije. Najčešće korišćen medij za gašenje požara je voda, ali koriste se i različiti inertni gasovi kao što su CO2, N2, Ar, različita hemijska jedinjenja kao što su HFC, ABC prah (mješavina (NH4)(H2PO4)i (NH4)2SO4 ),NaHCO3i slično. Svi sistemi za gašenje požara rade na principu eliminacije jedne ili više od 3 komponente koje čine trougao požara – goriva, kiseonika ili toplote.
Sistemi za gašenje požara vodom
Najčešće izvedbe sistema za gašenje požara vodom su hidrantski sistem i sprinkler sistem.
Još neke vrste sistema za gašenje požara vodom su:
- Sistem gašenja vodenom maglom
- Sistem vodenih zavjesa
Hidrantski sistem
Hidrantski sistem podrazumijeva sistem napajanja vodom, cjevovod i mreža priključaka za gašenje (hidrantski šahtovi, stubovi ili ormari). Razlikujemo unutrašnji hidrantski sistem – unutar objekata – i vanjski hidrantski sistem – u okolini objekata. Za pravilno funkcionisanje hidrantskog sistema sve komponente moraju biti ispravne i funkcionalne. Potrebno je redovno, a po zakonskoj regulativi najmanje jednom u 6 mjeseci ispitivati kompletnost, ispravnost i funkcionalnost hidrantskog sistema. Preventiva d.o.o. posjeduje mjerni uređaj FLOWMASTER DL250 koji vrši digitalno mjerenje protoka hidrantskog priključka te ima mogućnost snimanja karakteristika protoka u toku 24h i izradu dijagrama.
Najčešći uzrok neispravnosti hidrantske mreže su nekompletnost – kod priključaka nema crijeva, mlaznice ili ručke za otvaranje ventila, prekid napajanja vodom na izolacionom ventilu cjevovoda, ili mehanička neispravnost ventila hidrantskog priključka.
Sprinkler sistemima se zajednički nazivaju svi sistemi gašenja vodom koji štićeni prostor gase pomoću rasprskavanja vode u krupnim kapljicama putem mreže gusto postavljenih mlaznica čiji se krug dejstva djelimično preklapa. Osnovne komponente sprinkler sistema su napajanje vodom (rezervoar i pumpe sa presostatima), sprinkler stanica sa opremom (glavni automatski sprinkler ventil, zvono, manometri, ručni i nepovratni ventili, trokraki ventil, hvatači nečistoća, presostat), cjevovod i mlaznice.
Rezervoar mora zadovoljavati minimalan projektovan kapacitet i biti zaštićen od smrzavanja. Preporučeno je uvezivanje sprinkler stanice sa sistem za dojavu požara radi obavijesti o aktivaciji (samo sprinkler zvono nije dovoljno u većim prostorima) Obavezne su najmanje dvije vodene pumpe zadovoljavajućeg protoka, radna i rezervna pumpa. Cjevovod mora biti adekvatno izveden i učvršćen kako usljed vibracija usljed aktivacije gašenja ne bi došlo do oštećenja ili pucanja.
Po principu rada razlikujemo “suhe”, “mokre” i “pre-action” i “deluge” (drenčer) sprinkler sisteme.Svi sprinkler sistemi su automatsk i u najkraćem roku nakon aktivacije rasprskavaju medij za gašenje – vodu na mjesto požara.
Gašenje požara inertnim gasom vrši se u prostorima gdje je gašenje vodom neadekvatno zbog ugrožavanja radne opreme, karakteristika prostora, ili nemogućnosti gašenja gorive materije vodom. Sistemi za gašenje inertnim gasovima su često skuplji, opasniji za ljudstvo i komplikovanije izvedbe. Gašenje se vrši zapreminski, eliminacijom (tj. Smanjenjem koncentracije) kiseonika iz prostora tako što se ispunjava inertnim gasom.
Najčešće korišćeni gasovi su CO2, N2 i argon. Postoje i standardizovane mješavine inertnih gasova kao što su IG55 (50% azot, 50% argon) i IG541 (52% azot, 40% argon, 8% CO2). Ovi sistemi su “čisti”, tj. Ne ostavljaju trag nakog aktivacije i ne oštećuju opremu u prostoru. U odnosu na hemijska sredstva za gašenje, povoljniji su prilikom gašenja većih zapremina (preko 1000m3). Nedostaci ovih sistema su cijena koštanja opreme usljed visokog radnog pritiska (rezervoar i cjevovodi moraju imati radni pritisak >300bar) i opasnost po ljude u koncentraciji dovoljnoj za gašenje požara (posebno CO2). Prednost je niska cijena koštanja sredstva za gašenje, a samim tim i minimalan trošak u slučaju aktivacije sistema.
Savremeni “čisti” sistemi za gašenje su nasljednici halonskih sistema za gašenje koji su bili izvrsni za gašenje ali ekološki neprihvatljivi. Najčešće su upotrebi sredstva HFC-227 (FM200) i FK5-1-12(NOVEC-1230). Ova sredstva ne ostavljaju trag aktivacije, ne oštećuju opremu i bezbijedna su za ljude u koncentracijama dovoljnim za gašenje požara. Tipične projektovane koncentracije za gašenje požara su 7.9% za HFC227 ili 4.7-5.6% za FK5-1-12. Pritisak u rezervoaru kod ovih sistema iznosi 25 do 42bar, što omogućava upotrebu cjevovoda radnog pritiska od minimalno 60bar.Ova sredstva su vrlo efikasna u gašenju početnog požara i ometanju ponovnog paljenja, ali nisu preporučljiva kod gašenja otvorenog plamena jer u dodiru sa plamenom oslobađaju izuzetno oksidativno i opasno jedinjenje HF – fluorovodoničnu kiselinu. Mana ovih sistema je visoka cijena koštanja i mala dostupnost sredstva za gašenje, a nakon svake aktivacije potreban je kompletan remont i dopunjavanje rezervoara. Najčešće se primjenjuju u server salama, data centrima, kontrolnim i upravljačkim salama, skladištima sa vrijednom opremom.
Ovi sistemi se aktiviraju putem centralnog uređaja za dojavu požara i kontrolu gašenja, ili sa centralnog sistema za dojavu požara objekta. Mogu se aktivirati automatski, poluautomatski (pritiskom na ručni taster za aktiviranje) ili ručno na samom rezervoaru sredstva. Gašenje je zapreminsko, tako što se kompletan sadržaj rezervoara ispušta u gašeni prostor, te ostvaruje projektovanu koncentraciju sredstva u prostoru, a zadržava je najmanje 20 minuta (ISO 14520 standard).
Brošure Siemens Sinorix sistema za gašenje požara: